درصد بالایی از افراد روی پوستشان
خالهای رنگی سطحی یا برجسته دارند. همیشه این سؤال در ذهن پیش می آید که
آیا وجود این خال‌ها در پوست می تواند، خطرناک باشد؟ آیا برداشتن آنها با
عمل جراحی یا لیزر به صلاح است یا نباید به آنها کاری داشت؟ آیا آفتاب در فصل تابستان باعث بدخیم شدن یا افزایش و بزرگی آنها می شود؟ آیا کرم‌های ضدآفتاب در این میان ضرورت دارد، یا هر چه نسبت به آنها بی اعتنا تر باشیم، بهتر است؟
طبق
آمارهای کشورهای غربی، به طور متوسط سالانه 30هزار نفر از سفید پوستان این
کشورها به ملانوم بدخیم که یک نوع سرطان خالهای رنگی و کشنده است، مبتلا
می شوند و هر چه تعداد خالهای رنگی در یک فرد سفید پوست بیشتر باشد،
احتمال ابتلاء وی به ملانوم بدخیم زیادتر است. به نظر می رسد، آفتاب سوختگی و برنزه شدن
از جمله دلایل اصلی ابتلاء غربی‌ها به این سرطان باشد. مقایسه ی ایرانی‌ها
و غربی‌ها نشان داده است که تعداد خال‌ها حتی در سر و گردن که در معرض نور
آفتاب هستند، نیز در ایرانی‌ها کمتر از غربی‌هاست.
خال‌ها یا مادرزادی‌اند یا اکتسابی و خالهای سرطانی نیز مشخصات خاصی دارند که به صورت مجزا به توضیح هر یک می پردازیم:
در
هنگام تولد، چهار درصد از نوزادان ضایعات پوستی رنگی دارند که از این
میان، تنها یک درصد آنها خالهای رنگی هستند. حداکثر تعداد خال‌ها در دهه
ی سوم زندگی ظاهر می شوند و در دوران بعدی زندگی خود به خود کاهش می
یابند. معمولا بعد از 80 سالگی خال رنگی روی پوست دیده نمی شود. خالهای
رنگی برحسب اندازه به سه دسته تقسیم می‌شوند:
* خالهای کوچک:
قطر
این خال‌ها کمتر از یک و نیم سانتی متر است. حدود یک درصد مردم دارای
اینگونه خال‌ها هستند و این خال‌ها به راحتی به وسیله ی پزشک، قابل جراحی
است.
* خالهای بزرگ:
قطر این خال‌ها بین 5/1 تا 20 سانتی متر است و تقریبا شش درصد مردم دارای اینگونه خال‌ها هستند.
* خالهای بسیار بزرگ:
قطر این خال‌ها بیش از 20 سانتی متر است و بسیار نادر هستند..
خالهای
اکتسابی معمولا بعد از سال اول زندگی ظاهر می شوند و اغلب مردم لااقل یک
خال رنگی کوچک در سه دهه ی اول زندگی روی پوستشان دارند. این خال‌ها
معمولا بسیار کوچک و قطر آنها از یکی دو میلی‌متر فراتر نمی روند. رنگ
آنها نیز معمولا برنزه یا قهوه‌ای است. در ابتدا این خال‌ها مسطح هستند و
به تدریج رشد می کنند و هم از داخل و هم از خارج بزرگ و گوشتی می شوند.
همیشه
وقتی بحث خال‌ها به میان می آید، مردم به تاثیر آنها در زیبایی توجه می
کنند و کمتر کسی از بدخیم بودن آنها حرف می زند. حدود یک درصد خالهای
رنگی معمولا به سرطان ملانوم بدخیم تبدیل می شوند و از آنجا که مردم و به
ویژه زنان تمایل به جراحی این خال‌ها دارند، پیش از برداشتن یک خال،
پزشکان باید چند فاکتور را در نظر بگیرند:
1) گرچه بدخیم شدن
خالهای رنگی نادر است، ولی به طورکل جراحی همه ی خال‌ها به ویژه خال‌هایی
که در گردن و صورت قرار گرفته‌اند، توصیه نمی شود.
2) خال‌هایی که در معرض ضربه قرار دارند، مثل خالهای کف دست و پا، محل رویش ریش مردان و... باید هر چه سریع تر عمل شوند.
3) کسانی که در خانواده سابقه ی ملانوم بدخیم دارند، باید خالهای رنگی خود را زیر نظر پزشک جراحی کنند.
4) خالهای بزرگ با روش‌های جراحی ساده قابل عمل نیستند و متأسفانه به بدخیم ترین نوع سرطان پوست یعنی ملانوم بدخیم تبدیل می شوند.
5)
تمام خالهای برداشته شده در صورت امکان، باید به آزمایشگاه پاتولوژی
ارسال شوند تا از نظر عدم تبدیل آن به ملانوم بدخیم اطمینان حاصل شود.
لازم به ذکر است که خال رنگی معمولی در اثر جراحی تبدیل به سرطان نمی
شود. گاهی ممکن است، یک سرطان پوست که به ظاهر یک خال رنگی بوده است، به
وسیله ی یک پزشک کم تجربه جراحی شود و چون درمان جراحی اصولی سرطان برای
خال انجام نشده است، طبیعتاً آن مورد سرطانی عود کرده، ریشه دوانده و
سرانجام به مرگ بیمار منتهی می شود.
متورم
و دردناک شدن یک خال، افتادن خود به خود موی روی آن، خارج شدن خون از خال،
ظاهر شدن خالهای کوچک اطراف یک خال معمولی، رشد ناگهانی و تغییر رنگ
(بعضی نقاط کم رنگ، بعضی نقاط پررنگ)، نشانه‌های سرطانی شدن یک خال است.
با دیدن چنین نشانه‌هایی فوراً باید به پزشک مراجعه کرد. در صورتی که به
موقع اقدام کنید، بیماری با یک جراحی ساده درمان خواهد شد. گرچه سرطان
ملانوم بدخیم یکی از شایع‌ترین انواع سرطان پوست است، اما خوشبختانه به
دلیل اینکه علایم آن به سرعت از سوی بیمار و پزشک درک می شود، کمتر سبب
مرگ و میر می گردد.
سمیه مقصودعلی
